پلتفرم های سیستمی ، ایده ای بکر و منفعت زا برای استارتاپ ها

حسین نوریان، مشاور مدیریت استراتژیک

سرمقاله دنیای اقتصاد اصفهان، ۲۷ تیر ماه ۱۳۹۷

امروزه رویکرد توانمند سازی و حمایت از استراتاپ ها به درستی در کشور ما هدف گذاری شده و دنبال می گردد. اکنون سرمایه گذاران خطر پذیر برای اجرائی کردن طرح ها به یاری استارتاپ ها برخاسته اند و سازمان ها و گروه های شتاب دهنده برای سرعت بخشیدن به موفقیت آنها شکل گرفته اند. اگرچه طبیعتا موفقیت این بنگاه های جدید به عزم راسخ و تلاش بنیان گذاران آن و نیز حمایت های مختلف مادی و قانونی بستگیِ زیاد دارد، اما واقعیت آن است که شتابِ رشد یک طرح کسب و کار جدید در ارزش آفرینی و سودآوری، بیشتر مرهونِ انتخاب یک مدل مناسب کسب و کار و استراتژی کارامدِ ورود به بازار است.حوزه ای که متاسفانه اغلب استارتاپ های کشور ما در آن ضعیف ظاهر شده اند.

تحقیقات پیمایشی متعدد نشان داده است که آن دسته از استارتاپ ها که بر پایه تحلیل “ از هم گسیختگی بازار” شکل گرفته اند بسیار بیش از بقیه دوام داشته  و با شتاب چند برابری رشد یافته اند. زمانی که قیمت یک محصول برای مشتریان آن دیگر به صرفه نیست یا دسترسی به کالای مورد نظر به سادگی فراهم نیست یا ترجیحات مشتری نسبت به کیفیت و ویژگی های محصول موجود در بازار تغییر کرده است و همزمان تکنولوژی، فرصت های جدیدی را ایجاد نموده که می تواند شیوه ارزش آفرینی بازار را دگرگون سازد، شرایط ” از هم گسیختگی” به وجود آمده  که فرصتی بکر برای ورود و رشد شتابان استارتاپ ها به شمار می رود.

یکی از مدل های کسب و کار منفعت زا  بر پایه تحلیل از هم گسیختگی بازار که در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته اما متاسفانه در کشور ما مغفول مانده است، ایجاد پلاتفرم های سیستمی است که بدون شک پر منفعت ترین رویکرد در توسعه کسب و کار جدید در دهه اخیر به شمار می روند.  برای شناخت این مدل کسب و کار و قدرت آن در تسخیر بازار، تجربه شکست کمپانی نوکیا از رقبایش در تولید تلفن های همراه می تواند آموزنده باشد:بر اساس باورهای سنتی در تحلیل استراتژیک، تغییر عظیم و سریع در پیشی گرفتن اپل و گوشی های تلفن مبتنی بر سیستم عامل اندروید از نوکیا نباید رخ می داد زیرا در گذشته بسیار نزدیک، شرکت نوکیا دارای سه مزیت چشمگیرِ اولین بودن، رهبری سهم بازار و  هزینه  تمام شده بسیار پایین بود که امکانات رقابتی ارزشمندی را برای آن شرکت فراهم می کرد.

اگر مزیت بهره مندی از منحنی یادگیری هنوز هم به عنوان محرک اصلی موفقیت، اهمیت استراتژیک داشت، شرکت نوکیا باید کماکان در حال تحکم بر بازار تلفن هوشمند می بود. زیرا رقبای نوظهور او بسیار دیرتر از او وارد این بازار شدند اما گونه متفاوتی از رقابت که ما آن را پلاتفرم های سیستمی می نامیم، زمین و قواید بازی را برهم زد.یک پلاتفرم سیستمی متشکل از شرکت ها، گروه ها و افراد متعدد و متنوعی است که همگی پیرامون خلق یک ارزش مشترک برای بخش واحدی از مشتریان گرد آمده اند با یکدیگر تعامل کاری دارند. هر یک از آنها کسب و کار خود را انجام می دهند و از نظر حقوقی کاملا مستقل و مجزا هستند اما تلاش شان برای افزایش درآمد و توسعه بازار خود، موجب هم افزایی برای رشد و سودآوری دیگر اعضا نیز می شود. در مثال مربوط به شکست شرکت نوکیا، کمپانی اپل و گوگل پلاتفرم های شبکه ای (IOS , Android)را تولید کردند که  تهیه کنندگان نرم افزارهای کاربردی گوشی های هوشمند بر پایه آن می توانستند محصولات مختلفی را توسعه داده و به بازار عرضه کنند. آنها همگی بر فروش نرم افزارهای خود تمرکز کرده اند اما برایند مساعی شان، موجب فروش بیشتر برای گوشی های اپل یا  انواع دیگر اندرویدی می گردد. به بیان دیگر پلاتفرم های سیستمی، گونه ای از تکنولوژی به شمار می روند که می تواند، هم افزایی میان شرکت های مختلف در یک اکوسیستم کسب و کار را فراهم سازد و موجب شود که عملکرد هر یک از آنها به سرعت، بازدهی کل اکوسیستم را افزایش دهد. صاحب پلاتفرم با در اختیار قرار دادن امکانات آن به این بنگاه ها و افراد، حیطه کاربری و در نتیجه ی آن، میزان فروش محصول و خدمات خود را افزایش می دهد. مزیت دیگر پلاتفرم های سیستمی در جمع آوری و پردازش اطلاعات است، زیرا  اطلاعاتِ تراکنش های کاریِ افراد، گروه ها و شرکت های مختلف در این پلاتفرم ها زخیره می شود که بینش و دانش گسترده ای را درباره شناخت بازار و نیازمندی های مشتریان فراهم می سازد. از سوی دیگر ایجاد کننده پلاتقرم سیستمی، شیوه تعاملات میان کسب و کارهای موجود در پلاتفرم را متناسب با منافع خود طرح ریزی می کند، فروش اطلاعات تحلیل شده و کسب درامد از اختصاص امکانات مختلف و متنوع به اعضا، دیگر منابع درآمدی برای صاحب پلاتفرم سیستمی خواهد بود که وقتی تعداد اعضای آن افزایش آید، سود حاصله بسیار چشمگیر خواهد بود.امرزوه فن آوری اطلاعات فرصت های زیادی را برای توسعه پلاتفرم های سیستمی ایجاد کرده  و شرایط “از هم گسیختگی” شدیدی را در بازارهای مختلف به وجود آورده است، زیرا با استفاده از آن ها هم سرعت دسترسی مشتریان به محصولات و خدمات بسیار افزایش می یابد و هم امکان شخصی سازی محصولات برای هر مشتری فراهم می گردد و می توان با استفاده از آن بر طیف بسیار گسترده تری از مشتریان تمرکز نمود.

 انواع پلتفرم های سیستمی:

•  سیستم های تولید که توسط یک فعال اصلی هماهنگ می شود و قابلیت های متنوعی را جمع می‌کند، از قبیل اکوسیستم های آی‌پد و آی تیونز
•  جوامع تولید مشارکتی مانند لینوکس و ویکی‌پدیا
•  شبکه های نوآوری مانند اکوسیسم گسترده ی پراکتر و گمبل
•  زیرساخت های بازار مشترک از قبیل ای بی، گوگل ادسنس و یا فروشگاه مجازی اپلیکیشن‌های آیفون

اگرچه امکانات فناوری اطلاعات زمینه ی مناسبی را برای ایجاد سیستم های کسب و کار فراهم کرده است، اما رویکرد اینگونه سیستم ها تنها محدود به دنیای دیجیتال نیست. زنجیره های تأمین مشارکتی از قبیل هرم های تأمین در شرکت تویوتا با مکانیسم های بازخورد کانبان و کایزن هم نمونه های دیگری از پلاتفرم های سیستمی به شمار می روند که پایه اصلی آنها بر سیستم های نرم افزاری قرار نگرفته است.عوامل کلیدی موفقیت در توسعه پلاتفرم های سیستمیبه همان میزان که منفعت زائی پلاتفرم های سیستمی بسیار زیاد است، استقرار موفقیت آمیز آنها نیز رویکردی پیچیده و دشوار به شمار می رود، باید دقت کنیم که پلاتفرم به گونه ای گسترش بیابد که اعضای آن، فعالیت یا فرایند اصلی خود را بر پایه آن شکل دهند نه فرایندهای جانبیِ کسب و کارشان را، مثلا پلاتفرمی که محدود به جمع آوری و به اشتراک گذاری اطلاعات شرکت ها و یا ایجاد فرصت تبلیغات برای آنها باشد، هرگز از قابلیت گسترش به اندازه نمونه ای که بنگاه ها با استفاده از آن بتوانند محصول خود را بفروشند برخوردار نخواهد بود زیرا طبیعتا تمرکز استراتژیک تمامی شرکت ها بر فرایندهای اصلی است و نه پشتیبانی و از سیستم هایی استقبال خواهند کرد که از فرایندهای اصلی تجاری شان پشتیبانی کند. از سوی دیگر ایجاد کننده پلاتفرم باید قابلیت تعاملات سودمند و آسان میان اعضا را ایجاد نماید تا ورود و عضویت در آن برای افراد و بنگاه ها جذابیت داشته باشد و نکته آخر اینکه برند سازی برای یک پلاتفرم سیستمی مانند و بلکه بیشتر از هر محصول یا خدمات دیگر نیازمند سرمایه گذاری و انجام رویکردهای موثر تبلیغی و ترویجی است.

این مطالب را هم ملاحظه نمائید

مزیت سیستم های انطباق پذیر

مزیت رقابتی شبیه سازی استراتژیک

استفاده از مطالب فوق تنها با ذکر منبع مجاز است

در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر یا مشاوره مدیریت کسب و کار با ایمیل

hossein.nourian@gmail.com

تماس حاصل فرمایید