با چه استراتژی هایی می توانیم پلتفرم ها را توسعه دهیم؟
حسین نوریان ، مشاور مدیریت استراتژیک و طراحی و توسعه پلتفرم ها
اهمیت گسترش و توسعه پلتفرم:
به دلیل سطح بسیار زیاد پیچیدگی مدل اکوسیستم و پلتفرم های کسب و کار و ماهیت تعاملی بالایشان با محیط پر تلاطم پیرامونی، آینده و مسیر توسعه و تکامل آنها پیش بینی پذیر نیست و بسیار متاثر از رویدادهایی خواهد بود که در آینده اتفاق می افتند پس موفقیت آتی، پایداری و رشد پلتفرم ها به مولفه های بسیار زیادی بستگی دارد که همگی دستخوش تغییرات پر تواتر و موثر هستند هستند. عواملی مانند دگرگونی های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیک، قانون گذاری، رقابت، دگرگونی در ترجیحات مشتریان و نیازهای در حال رشدشان بر آینده توسعه پلتفرم ها اثر می گذارند و از همه مهمتر میزان اشتهای ریسک پذیری مالکین، ارکسترایتور و مشارکت کنندگان در پلتفرم مقصد، مسیر و سرعت توسعه آن را مشخص می کند.
بسیاری از پلتفرم های موفق بارها به طور غیر منتظره ای تغییر شکل و ماهیت داده اند و پایداری شان را هم در اثر همین دگرگونی ها یافته اند، از همین رو است که بی شک مولفه انطباق پذیری پلتفرم با محیط پیرامونیش به عنوان یکی از مهمترین مزیت های رقابتی آن به شمار میرود.
ارکسترایتور (هماهنگ کننده میان مشارکت کنندگان در پلتفرم) باید در هنگام طرح ریزی و توسعه آنها به تکامل آتیشان بیاندیشد و قابلیتهای توسعه و نگهداشتپذیری را هم در قواعد مدل کسب و کار و مدیریت پلتفرم و هم در ویژگی های سیستمی و نرم افزاری آن اعمال نماید زیرا این گونه امکانات و قابلیت ها، جهت گیری های استراتژیک پلتفرم و تمایزات آن با راهحلهای رقبا را نیز مشخص می کند و زیرساختی مستحکم برای توسعه پلتفرم را در قابلیت های اولیهاش ایجاد مینمایند.
پژوش گران هشت مولفه در دو دسته که بر توسعه پلتفرم موثر هستند:
مولفههایی که فرصتهایی را برای رشد و توسعه پلتفرم موجود فراهم می کند
گسترش جغرافیایی
پلتفرم هایی با مدل کسب و کار جهانی می توانند با افزایش تدریجی پوشش جغرافیاییشان رشد کنند. مانند پلتفرم Airbnb که تا ژوئن ۲۰۲۱ در بیش از ۲۲۰ کشور و منطقه فعال بود. مدلهای کسبوکار محلی نیز میتوانند به مکانهای دیگری منتقل شوند، مانند Uber که در سانفرانسیسکو شروع به کار کرد و در عرض سه سال به ۱۰۰ شهر جدید گسترش یافت.
تملک و ادغام با پلتفرمهای دیگر
پلتفرمها می توانند از طریق استراتژی خرید و ادغام، میزان عرضه و سهم بازار خود را افزایش دهند. بسیاری از پلتفرمها با استراتژی توسعه تجمیعی از پایین به بالا، رقبای کوچک و موفق خود را خریداری کرده و در پلتفرمشان ادغام نمودهاند، این راهبرد در پلتفرم های مرتبط با خدمات رستورانی بسیار موفق عملکرده است. این استراتژی پلتفرمها را دربرابر دگرگونیهای بازار مستحکم می سازد و موجب دستیابی به خاصیت اصلی اکوسیستم های پلتفرمی یعنی برنده همه چیز را می برد می گردد.
گسترش دامنه
دامنه اکوسیستم را می توان با افزایش سطح تنوع خدمات و محصولاتی که ارایه می کند، گسترش داد مانند پلتفرم لینکدین که دامنه سرویسهایش را باخدمات انتشارات و استخدام بیشتر کرد. این نوع گسترش می تواند با افزودن محصولات و خدمات اصلی یا خدماتی که مکمل ها در پلتفرم ارایه می کنند باشد. مانند پلتفرم ارایه خدمات مسافرتی Airbnb که با دعوت از فراهمکنندگان سرویس های تکمیلی مانند راهنمایان تور، مربیان آشپزی دامنه خدماتش را گسترش داد و یا از همه این مثال ها نمایان تر، پلتفرم چینی Wechat که در ابتدا یک پیام رسان ساده بود اما به سرعت سرویسهایش را با (شعار یک پلتفرم برای همه کارها) گسترش داد.
تغییر مدل کسب و کار
در برخی از موارد، بهترین راه برای گسترش و توسعه پلتفرم، کنارگذاری مدل کسب و کار موجود و دراندازی طرحی جدید بوده است. مثلا اکوسیستم ها و پلتفرم های مرتبط با صنعت خانههای هوشمند با استاندارد سازی زیاد و جا افتادن و معلوم شدن آن قواعد برای همه بازیگران، به تدریج یه یک بازار آزاد بزرگ تبدیل می شوند. یا پلتفرم های فراهم آوری خدمات جابه جایی مسافر، با بهره گیری از خودروهای خودران شیوه مدل کسب و کار خود را دگرگون میسازند.
مولفههایی که پلتفرم را با انتخاب هایی که آن را به بیرون از مرزهای اکوسیستم فعلی می برد، گسترش می دهند:
انتقال قابلیت ها
استفاده از عوامل کلیدی موفقیت یک پلتفرم برای ساختن یک اکوسیستم جدید می تواند مسیری موثر برای توسعه پلتفرم باشد. اپل از موقعیت قوی خود در اکوسیستم پخش کننده موسیقی برای تسخیر اکوسیستم گوشیهای هوشمند استفاده کرد به این گونه که ابتدا مشتریان این بازار را با محصولات آیپد جذب کرد و سپس آن قابلیت ها را در نسل بعدی آن راهحلهایش یعنی گوشی های هوشمند آیفون قرار داد. یا در تجربه ای دیگر Uber از پایگاه بزرگ رانندگان و مسافران در پلتفرم سواری خود برای ساخت اکوسیستم تحویل غذا Uber Eats استفاده کرد.
تنوع بخشی به سبد
تغییر جهت از تمرکز بر هم افزایی بین محصولات و خدمات محدود به افزایش تنوع و سفر تجربه مشتری یکی از راه های گسترش و توسعه پلتفرم است. رویکرد تنوع بخشی اکنون در بسیاری از پلتفرم های خرده فروش موثر واقع شده است اما باید توجه داشت که این راهبرد مانند دیگر استراتژی های این دسته نه در ابتدا بلکه در زمان تکامل اکوسیستم و پلتفرم، موثر خواهد بود.
توسعه پلتفرم از طریق مشارکت در پلتفرم های دیگر
برخی از پلتفرم ها با این راهبرد که قابلیت های خود را در اختیار پلتفرم ها و اکوسیستم های دیگر قرار دهند، رشد کرده اند. مانند سیستم پرداخت AliPay که ابتدا خدمات خود را بر پلتفرم Alibaba ارایه می داد و سپس آن را به سایر پلتفرم ها گسترش داد به گونه ای که اکنون از این سرویس در بسیاری از پلتفرم ها استفاده می شود.
بازی (فراهم آوری) زیرساخت
در نهایت، برخی از پلتفرم های موفق با ارائه فناوری و زیرساخت خود به عنوان به شرکای خارجی رشد می کنند. مثلا زیرساخت تهیه شده در شرکت AWS که در ابتدا برای پشتیبانی از اکوسیستم تجارت الکترونیک آمازون توسعه یافته بود، اکنون در بسیاری دیگر از اکوسیستمهای و پلتفرم های سرامداز جمله Airbnb، Twitch و Twitter استفاده می شود و اکنون به سودآورترین بخش آن شرکت تبدیل شده است.
استفاده از مطالب فوق تنها با ذکر منبع مجاز است
جهت دریافت اطلاعات بیشتر یا مشاوره مدیریت استراتژیک و طراحی و توسعه پلتفرم ها با ایمیل hossein.nourian@gmail.com تماس حاصل فرمایید
این مطالب را هم ملاحظه نمایید
استراتژی ایجاد درامد از پلتفرم