سطح باز بودن پلتفرم
اکوسیستم و پلتفرم چقدر باید باز باشد؟ آیا همه می توانند در آن عضو شوند؟
حسین نوریان، مشاور مدیریت استراتژیک
شیوه حاکمیت بر اکوسیستم یک انتخاب استراتژیک مهم در حوزه طراحی است زیرا کنترل های متناسب با حل چالش های پیچیدگی و پویایی پلتفرم و استانداردها، قواعد، فرآیندها و ساختار اکوسیستم را تعریف می‌کند، راهبرد حکمرانی باید بتواند دو نیازمندی مهم برای موفقیت اکوسیستم را باهم متعادل کند: ایجاد ارزش (قوانین همکاری برای ایجاد ارزش مشترک) و اشتراک ارزش (قوانین و فرآیندهای تقسیم ارزش بین بازیگران)
مهم ترین سوالات درباره استراتژی حاکمیتی یک اکوسیستم نوظهور، درباره درجه باز بودن آن است و در این تحلیل باید به دو سوال عمده زیر پاسخ داده شود:
دسترسی:
کدام شرکت ها مجاز به مشارکت در اکوسیستم یا پلتفرم خواهند بود؟ آنها برای دسترسی به پلتفرم و منابع آن باید چه الزاماتی را برآورده کنند؟
مشارکت:
تا چه حد از شرکای اکوسیستم یا پلتفرم برای شکل دادن به آن دعوت می گردد؟ دامنه و قوانین حاکم بر ورود شرکت ها به اکوسیستم کدامند؟ چه کسی تصمیم می گیرد که ارزش ایجاد شده چگونه بین شرکا توزیع شود؟
تعهد:
شرکت ها باید در چه سطحی برای اکوسیستم یا پلتفرم سرمایه گذاری کنند و چه تخصص های مشترکی مورد نیاز است؟ آیا عضویت در اکوسیستم انحصاری است یا شرکا اجازه دارند به اکوسیستم های رقیب هم بپیوندند.
ما در عمل اکوسیستم‌های موفقی با سطوح باز بودن بسیار متفاوتی را شاهدیم از سطح باز بودن بسیار محدود (مانند نسپرسو) تا مدیریت شده (بازی‌های ویدیویی) و فراتر از آن بسیار باز (ایربی ان بی).
شرکت چینی هایر رویکرد نسبتاً بازی را برای دسترسی به اکوسیستم “اینترنت غذا” انتخاب کرده که اکنون مشغول معرفی آن به بازار است. این شرکت سعی می کند بازیگرانی را از صنایع لوازم خانگی، مواد غذایی، مراقبت های بهداشتی، مبلمان منزل، تدارکات و حتی صنایع سرگرمی را در داخل اکوسیستم سازمان دهی کند. ارزش پیشنهادی این اکوسیستم ارایه راه حلی جامع برای مشتری است که از مرحله خرید محصولات شروع می شود و تا پخت و پز، مصرف، ذخیره سازی و تمیز کردن را هم شامل می شود. ژانگ رومین، رئیس گروه هایر می گوید: “ما می خواهیم جنگلی بارانی و پرانرژی بسازیم نه باغی با دیوارهای بلند”
اما از سوی دیگر، سونی هنگام معرفی کتابخوان الکترونیکی خود، خطر مدل حاکمیت باز را تجربه کرد. ناشرانی که از دزدی محتوا در صنعت موسیقی به سطوح آمده بودند، به شدت نگران نسبت به محافظت از حقوق ماکیت خود بر کتاب هایشان نگران بودند.
با همه تلاش ها نهایتا سونی موفق به طرح ریزی مدل حاکمیتی برای رفع این نگرانی نشد و نهایتا آمازون با محصول کیندل که یک پلتفرم بسیار بسته بود جای او را گرفت.
بسیار پیش می آید که اکوسیستم‌ها بر اساس میزان باز بودنشان با هم رقابت می‌کنند.مثالا اندروید سیطره Apple iOS بر پلتفرم برنامه های کاربردی در سیستم عامل تلفن همراه را با یک مدل حاکمیتی بسیار باز شکست، در حالی که فیس بوک با یک راهبرد بسته بر نقاط ضعف مدل باز مای اسپیس غلبه کرد. آن شرکت در ابتدا برای عضویت افراد در پلتفرم خود قواعد بسیار گزینشی را به کار برد و امکان عضویت در آن سامانه را به برخورداری اعضا از دعوت نامه محدود کرد.
چگونه می توان سطح مناسبی از باز بودن را برای اکوسیستم پیدا کنیم؟ طبیعتا این راهبرد باید نقطه بهینه ای را بین منافع باز بودن اکوسیستم و بسته بودن آن بیابد.
شیوع تعیین سطح باز بودن و مشارکت در پلتفرم
اکوسیستم‌های باز می‌توانند از رشد سریع‌تر، به ویژه در هنگام لانچ بهره ببرند آنها با این سیاست تنوع بیشتر شرکت کنندگان را فراهم و برخورداری از پیشنهادات آنها را امکان پذیر می کنند و به این صورت بهتر نوآوری غیرمتمرکز را تشویق می نمایند. در اکوسیستم های باز مکانیزم های بازار پیشران توسعه پلتفرم می شود به گونه ای که اعضا می آیند و می روند و تعاملات ورود و خروجی آنها و پیشنهاداتشان دانش ضمنی برای بهبود اکوسیستم را هم فراهم می سازد.
اما کنترل اکوسیستم‌های باز دشوار است و بنابراین برای محصولات و خدمات با جنبه‌های منفی محدود، سطح پیچیدگی کم و هزینه های شکست نسبتاً اندک مناسب‌تر هستند. در صورتی که هزینه های شکست زیاد باشد و نیاز متناظر به محدود کردن جنبه های منفی وجود داشته باشد یک اکوسیستم یا پلتفرم بسته ممکن است راه حل بهتری باشد. بسته بودن پلتفرم، امکان طراحی دقیق اکوسیستم و کنترل موثر مشارکت کنندگان و کیفیت بهتر پیشنهادات را فراهم می سازد ضمن آنکه در اکوسیستم های بسته امکان برخورداری از جریان درامدی ناشی از حق عضویت نیز برای ارکستریتور فراهم خواهد بود.
توازن میان مولفه ها برای تعیین سطح باز بودن پلتفرم
سطح مناسب باز بودن اکوسیستم به اهمیت نسبی عوامل مختلف و منفردی نیز بستگی دارد. پارامترهایی مانند اولویت رشد در مقابل کیفیت، نوآوری غیرمتمرکز در مقابل هماهنگ، و سرعت در مقابل ثبات معیارهای تعیین سطح باز یا بسته بودن پلتفرم خواهند بود و در نهایت قطعتا عوامل رقابتی مانند الگوی اکوسیستم های رقیب موجود یا تازه وارد هم می توانند در اتخاذ این تصمیم نقش مهمی داشته باشند.
بسیاری از اکوسیستم‌ها با مدل حکمرانی نسبتاً بسته ای شروع می‌کنند تا خدمات را در سطح کیفی بالایی ارایه کنند و پس از آن باز می شوند. به عنوان مثال، عضویت در پلتفرم پرسش و پاسخ Quora در شروع به کار تنها با دعوتنامه امکان پذیر بود که کارآفرینان برجسته حوزه فناوری را هدف عضویت قرار می‌داد این پلتفرم با ایجاد این شبکه متراکم و انحصاری از کارشناسان، Quora توانست حجمی از محتوای باکیفیت را ایجاد کند که پس از باز شدن پلتفرم، جذب مخاطبان بیشتری را بسیار تسهیل می کرد.
با این حال، نمونه‌هایی از اکوسیستم‌هایی نیز وجود دارد که به صورت باز شروع می‌شوند تا جذب مشارکت کنندگان راحت تر باشد و بعداً بسته‌تر عمل می کنند.
استفاده از مطالب فوق تنها با ذکر منبع مجاز است
جهت دریافت اطلاعات بیشتر یا مشاوره طراحی و توسعه پلتفرم ها با ایمیل hossein.nourian@gmail.com تماس حاصل فرمایید
این مطالب را هم ملاحظه کنید:
طرح ریزی مشوق ها در پلتفرم
