گونه های جدید مدیریت استراتژیک متناسب با شرایط دگرگون و پیش بینی ناپذیر محیطی

حسین نوریان، مشاور مدیریت استراتژیک

سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد اصفهان

امروزه فضای کسب و کار در اغلب صنایع دگرگون شده است، شرایط مختلف اجتماعی، تکنولوژیک و زیست محیطی، از هم گسیختگی های بسیار جدی را در بیشتر بازارها پیش آورده است که همزمان می تواند برای بنگاه های مختلف منشا تهدیدها و یا فرصت های جدی قلمداد گردد. ازهم گسیختگی در بازار به شرایطی گفته می شود که به دلایل محیطی به یکباره، ارزش پیشنهادی یک محصول برای مشتریانش از بین برود و یا کارائی مزیت های رقابتی یک شرکت به سرعت بی فایده گردد. در این حالت تازه واردان و یا بنگاه های کوچک تر می توانند با اتخاذ استراتژی های مناسب بر مزیت های مهم رهبر بازار غلبه کنند، در شرایط از هم گسیختگی بازارها مزیت اندازه سازمان دیگر نه تنها ما را در رقابت پیش نمی اندازد بلکه حتا می تواند سازمان را در تغییر سریع و به موقع مدل کسب و کارش ناتوان سازد، در این شرایط معمولا مزیت رهبری بازار نیز کارامد نخواهد بود زیرا تعهد زیاد یک بنگاه به بازار و مشتریان فراوانش، توان آن را در تمرکز بر توسعه محصولات و کسب و کارهای جدید کاهش می دهد و در صورت بروز شرایط از هم گسیختگی این مزیت هم بسیار فرار خواهد بود. در چنین شرایطی که محیط پیرامونی بنگاه ها بسیار پر تلاطم و پیش بینی ناپذیر شده است، استراتژی های متداول سنتی، کارامدی خود را از دست داده اند و شاید برای بسیاری از صنایع استراتژی هایی مانند رهبری هزینه، تمایز و تمرکز بر بازار خاص نتواند چندان راهگشا و پیش ران رشد و درامد باشد، زیرا مزیت های رقابتی ای که این استراتژی ها به آنها تکیه می کنند در وضعیت امروزی دیگر ارزشمندی خود را از دست داده است. پس امروزه شرکت های پیش رو می کوشند تا گونه های جدیدی از استراتژی که در برخی از منابع به آنها استراتژی های نوظهور گفته می شود را بکار گیرند، راهبردهایی که همخوانی بیشتری با شرایط محیطی دگرگون و پیش بینی ناپذیر دارد. در این مقاله به تشریح گونه هائی از این نوع استراتژی ها می پردازیم:

استراتژی انعطباق پذیری سازمانی:

استراتژی انطباق پذیری ( از جمله استراتژی های نوظهور )  به معنای فراهم آوردن مزیت هایی برای بنگاه است که برپایه آن بتواند در مدت زمان کم و با چابکی زیاد خود را با تغییرات محیطی انطباق دهد، سازمان هایی که از این مزیت برخوردارند بسیار زود و پیش از دیگران می توانند دگرگونی های محیطی را رصد کرده و شیوه تاثیر گذاری آنها را دریابند. پس توانائی خوانش نشانه های تغییر اولین تمایزی است که برای ایجاد انطباق پذیری با محیط باید ایجاد نمود.  امروزه دیگر گلوگاه ایجاد بینش استراتژیک در سازمان، در دسترس نبودن اطلاعات نیست بلکه توان تشخیص به موقع  عوامل تاثیر گذار و مواجهه سریع با آنها به عنوان مزیت رقابتی یک بنگاه نسبت به دیگری به حساب می آید. تکنیک های جدید داده کاوی (Data Mining) می تواند ابزار مناسبی برای تشخصیص الگوهای رفتاری(Pattern)  بازار بر مبنای متغیر های متفاوت باشد این الگوها رابطه های معنی دار بین متغیر های به ظاهر بی ربط را کشف می کنند و به این صورت توان تحلیل آینده را برای بنگاه به ارمغان می آورند. در بنگاه های انطباق پذیر به تحلیل های معطوف به آینده مانند برنامه ریزی بر مبنای سناریو و تحیل ریسک استراتژیک بسیار پرداخته می شود. اما پس از رصد تغییرات محیطی سازمان باید بتواند خود را با آن منطبق سازد. ساختار سازمانی متصلب و پیچیده، فرایندهای کسب و کار نامنعطف و نیروی انسانی با تعداد بسیار زیاد، عوامل ساختاری هستند که می تواند توان انطباق پذیری بنگاه را کاهش دهد، از این رو در سازمان های انطباق پذیر، واحدهای سازمانی کوچک و خودگردان تشکیل می شوند به گونه ای که هم ایجاد آنها و هم از رده خارج سازیشان برای سازمان آسان باشد. گوئی متناسب با تغییرات بازار گروه خودگردانی شکل می گیرد و مدل کسب و کارش را متناسب با شرایط جدید فراهم می سازد و زمانی که یک مدل کسب و کار دیگر کارامدی ندارد به راحتی از سبد مجموعه خارج می گردد. در این نوع از بنگاه ها به جای استخدام بیشتر افراد، از مزیت برون سپاری فعالیت به منابع انسانی آزاد استفاده می شود تا حداکثر انعطاف پذیری درباره استفاده از این سرمایه به وجود آید و طبیعتا از راهکارهای نوآوری باز، برای دریافت ایده های مشتریان و سایز ذینفعان استفاده زیادی می گردد. سازمان انطباق پذیر، پس از پیش بینی تغییرات، از توان مواجهه با آنها برخوردار است پس قابلیت چابکی سازمانی یکی از ضروریات ایجاد مزیت انطباق پذیری در سازمان خواهد بود. سرعت تصمیم گیری و تغییر استراتژیک در سازمان های انطباق پذیر زیاد است و ساختار تصمیم گیری ضرورتا غیر متمرکز و مشارکتی خواهد بود. در اینگونه از سازمان ها قابلیت بسیج (Mobilization) سریع سرمایه های سازمانی برای تمرکز بر راهبردهای جدید وجود دارد و نشانه های تغییر محیطی می تواند به سرعت در بدنه سازمان جاری شده و مصداق  خود را در فرایندهای کسب و کار و رفتار مدیریتی بیابد.

استراتژی های دیجیتال

یکی از گونه های مهم در استراتژی های نوظهور، استراتژی های دیجیتال است. تکنولوژی دیجیتال به دلیل سرعت بالای دگرگونی هایش به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد از هم گسیختگی در بازارهای مختلف به شمار می رود به گونه ای که قدرت آن در از گردونه خارج سازی رهبران سنتی بازارها با هیچ استراتژی دیگری قابل مقایسه نیست، بنگاه ها با استفاده از رویکردهای مختلف دیجیتال می توانند بازار بسیار بزرگ تری را هدف قرار دهند، داده های بسیار با کیفیت تری را برای تحلیل بازار فراهم سازند و ویژگی های محصول و نحوه ارائه آن را بر اساس ترجیحات هر یک از مشتریان، با اثربخشی زیاد “شخصی سازی” کنند، امتیازاتی که امروزه جذابیت یک برند را برای مشتریانش صد چندان می نماید. اما از میان اینگونه از راهبردها، استراتژی استفاده از زیرساختهای چندین کسب و کاری ( پلاتفرم های سیستمی ) توانسته است رشد بی نظیرِ نمایی را در درآمد زائی بنگاه ها ایجاد نماید. پلتفرم هایی هایی مانند، اندروید،IOS و مشابه های داخلی آنها مانند فروشگاه های اینترنتی، شبکه های اجتماعی کسب و کار و …زیرساخت لازم برای کسب و کار تعداد نامحدودی از فعالان ریز و درشت را ایجاد می کند که هر کدام از آنها بتوانند شغل خود را بر آن بستر رشد دهند و این هم افزائی ایجاد شده ، بهمن وار موجب گسترش فوق العاده سریع کل پلتفرم می گردد.البته ایجاد پلاتفرم های سیستمی اگرچه آسان به نظر می رسد اما دشواری های زیادی را به همراه خواهد داشت، توسعه بستر نرم افزاری این سیستم، قسمت راحت این صورت مساله است و پیچیدگی های آن  به شناخت و تحلیل نحوه منتفع شدن هر یک از اعضا از این بستر بر می گردد. از آنجا که منفعت هر یک از اعضا در گرو عملکرد و منفعت دیگران است، ایجاد کننده این بستر باید بتواند با استقرار رویه های استاندارد، عادلانه و جذاب، مشارکت افراد را در توسعه آن  فراهم آورد. برای آنکه این بستر شکل گیرد، وجود تعداد قابل ملاحظه ای از اعضا لازم است پس سرمایه گذاری زیاد برای ترویج و شناساندن این فضا در هنگام ایجاد آن الزامی است زیرا افزایش اعضا در این زیرساخت ها به دلیل اثر شبکه ای ( عضو شدن اعضا جدید، به دلیل وجود اعضا قبلی ) اتفاق می افتد و اگر تعداد اعضا و میزان درآمد زائی کل مجموعه به اندازه کافی نباشد، این نوزاد جدید کسب و کار، تولد چند سالگیش را نخواهد دید.

ادامه دارد…

استفاده از مطالب فوق تنها با ذکر منبع مجاز است

درصورت نیاز به اطلاعات بیشتر یا دریافت مشاوره مدیریت استراتژیک با ایمیل hossein.nourian@gmail.com تماس حاصل فرمایید

این مطالب را هم ملاحظه فرمایید:

تحلیل استراتژیک انطباق پذیری سازمانی